Hoofdstuk 1 Licht in openbare ruimte
Lichtbronnen hebben invloed op kwaliteit leefomgeving
De gemeente Zwartewaterland streeft naar een goede kwaliteit van de leefomgeving. De gemeente draait zelf aan de knoppen om ervoor te zorgen dat haar eigen verlichting de openbare ruimte zo min mogelijk verstoort. De kwaliteit van die ruimte wordt echter in de donkere uren niet alleen beïnvloed door openbare verlichting. Veel andere lichtbronnen bepalen mede het beeld:
- verlichting van winkels en bedrijven: reclameverlichting, gevelverlichting, terreinverlichting
- verlichting in het landelijk gebied: open verlichte stallen, verlichting bij paardenbakken inclusief maneges, terreinverlichting agrarische bedrijven
- verlichting van sportterreinen: sportveldverlichting, verlichting parkeerterreinen
- recreatieve verlichting: jachthavens, campings, horecagelegenheden
- verlichting bij woningen: voordeurverlichting, tuinverlichting
De variëteit aan vormen, kleuren en toepassingen neemt toe, onder andere door LED verlichting. In de afgelopen decennia groeide in Nederland de totale lichtuitstoot met gemiddeld 4% per jaar. Dit is afgevlakt door de economische recessie en de ontwikkeling van beter gerichte armaturen. Het aantal lichtpunten blijft echter hoog.
Licht is positief en negatief
Lichtbronnen in de buitenruimte stellen ons in staat om in de avond en de nacht diverse activiteiten uit te voeren. De openbare verlichting van de gemeente levert daar een grote bijdrage aan in het kader van verkeersveiligheid, sociale veiligheid en een positieve sfeer en beleving op straat.
Steeds vaker vinden mensen een overdaad aan kunstlicht echter storend in hun directe omgeving of in het landschap:
- het kost energie
- het vermindert het aantal zichtbare sterren
- kunstlicht kan flora en fauna èn de nachtrust van mensen verstoren
- soms overstralen de lichtbronnen de openbare verlichting en zijn ze storend voor de weggebruiker
- in extreme gevallen kunnen ze zelfs verblinding veroorzaken
De gemeente Zwartewaterland ziet het als haar taak om de kwaliteit van de openbare ruimte te bewaken en waar mogelijk te versterken. Daarom besteedt zij niet alleen aandacht aan openbare verlichting maar ook aan de overige lichtbronnen in de openbare ruimte. Zwartewaterland vraagt de eigenaren/beheerders van deze lichtbronnen om spaarzaam, functioneel en duurzaam te verlichten met als doel:
- het landelijke en groene karakter van de gemeente te behouden en versterken
- de kwaliteit van de openbare ruimte te verhogen
- lichthinder voor mens en dier tegen te gaan
- onnodig energieverbruik te voorkomen
Enkele belangrijke begrippen
Bij het beoordelen van de kwaliteit van de openbare verlichting, worden onderstaande termen in onderlinge samenhang gebruikt. U kunt de woorden aanklikken en wordt naar andere factsheets doorgelinkt waarin dit onderwerp wordt besproken.
Verlichtingssterkte (hoeveelheid licht die valt op een vierkante meter wegdek)
Gelijkmatigheid (spreiding van het licht = de verhouding tussen de laagste en de gemiddelde verlichtingssterkte op het wegdek)
Richtlijn Openbare Verlichting (ROVL-2011)
Lichtkleuren (openbare verlichting is in diverse kleuren en in diverse tinten wit verkrijgbaar)
Soorten verlichting van de gemeente
De gemeente is eigenaar en beheerder van ruim 4300 lantaarnpalen langs wegen, in wijken, op pleinen en op parkeerplaatsen. Daarnaast beheert de gemeente de verlichting rond de openbare gebouwen zoals onder andere de sporthallen en het gemeentehuis, maar ook verlichte plattegronden, bushokjes en enkele andere lichtbronnen.
Foto 1: Bushokjes worden door een commerciële partij gexploiteerd. Er is overleg met de exploitant om te bezien of de lampen energiezuiniger kunnen worden én of ze kunnen worden uitgeschakeld nadat de laatste bus is geweest. (foto vanuit een andere gemeente)
Foto 2: Plattegrondkasten worden energiezuinig verlicht. Soms kan de verlichting minder fel, zeker in een donkere omgeving kunnen ze verblindend of storend zijn. Een systeem met aanwezigheidsdetectie zou ideaal zijn. (foto vanuit andere gemeente)
Foto 1: Voorkant van het Gemeentehuis: spots verlichten de ingang en de gevel van bovenaf.
Foto 2: Achterkant gemeentehuis met groot parkeerterrein dat met goed naar beneden gerichte LED armaturen met een bescheiden verlichtingssterkte wordt verlicht.