Beleidsplan Licht in de Openbare Ruimte

Buitengebied


Het buitengebied van Zwartewaterland bestaat uit agrarisch gebied en natuurgebied. Naast agrarische bedrijven komen er ook burgerwoningen en –erven voor en enkele niet-agrarische bedrijven. Toerisme en recreatie zijn kleinschalig en bestaan uit fiets- en wandelroutes en nevenactiviteiten op bestaande erven. De gemeente biedt in het bestemmingsplan ontwikkelingsruimte voor de landbouw met respect voor natuur en landschap.  In het buitengebied komen zowel gebiedsontsluitingswegen als erftoegangswegen voor. Het buitengebied van Zwartewaterland is in de avond en nachtelijke uren relatief donker. Het exacte beeld hangt af van de richting waarin je kijkt. 

1. Omhoog - de donkere hemel

Kijkend naar boven, op een heldere nacht, zijn veel meer sterren zichtbaar dan in de meeste andere delen van Nederland. Er is relatief weinig lichtvervuiling. Toch wordt ook de hemel boven de gemeente Zwartewaterland verlicht. Dit komt door de uitstraling van:

  • steden en grotere woonkernen in de regio
  • het glastuinbouwgebied bij IJsselmuiden
  • lokale lichtbronnen, zoals sportveldverlichting en openbare verlichting

open landschap zuidkant genemuiden

Foto: Vanaf de Randweg richting Genemuiden zijn diverse lichtbronnen zichtbaar.

2. Naar de horizon - richting open landschap

′s Avonds en ′s nachts, kijkend naar de horizon over het open en vrij donkere landschap, zijn individuele lichtbronnen vaak goed zichtbaar. Sommige zijn zichtbaar maar storen niet, omdat ze bijvoorbeeld naar beneden stralen of niet fel zijn. Andere lichtbronnen storen wel. Voorbeelden hiervan zijn:

  • felle buitenlampen van particulieren, met name als ze schuin zijn gericht
  • felle terrein- of reclameverlichting van een bedrijf  
  • een verlichte paardenbak (in de avond)
  • open stallen, waarvan de oranje of witte streep licht van verre zichtbaar is (in de avond)
  • openbare verlichting, als er strooilicht of fel licht is in het verder donkere buitengebied

randweg bij genemuiden bezien vanaf krommesteeg

Foto: Verouderde oranje verlichting op de Randweg van Genemuiden is van grote afstand zichtbaar in het donkere landschap.

3. Naar de horizon - richting dorpskern

Kijkend vanaf het buitengebied naar de dorpskernen, zijn lichtbronnen zichtbaar van vooral woningen, maar ook van bedrijven en sportvelden. Soms is er een gele lichtkoepel zichtbaar, maar deze is veel minder opvallend dan de bekende oranje verlichte hemel boven grote kassengebieden zoals in IJsselmuiden.

zwartsluis sportveldverlichting

Foto: Sportveldverlichting is vaak van grote afstand zichtbaar maar is gedurende de nacht uitgeschakeld.

Gemeentelijk beleid Openbare Verlichting

Om bewust te verlichten maakt de gemeente Zwartewaterland in het buitengebied de volgende keuzes:

  • De gemeente Zwartewaterland heeft altijd al een sober verlichtingsbeleid voor het buitengebied gevoerd.
  • De gemeente wil het donkere landschap beschermen, en verstoring voor mensen en dieren, lichtvervuiling en onnodig energieverbruik voorkomen.
  • Buiten de bebouwde kom en in natuurgebieden wordt daarom in principe niet verlicht tenzij dit voor de verkeersveiligheid noodzakelijk is.                               
  • De gemeente overweegt verlichting alleen als dit voor de verkeersveiligheid nodig is bij kruisingen en T-splitsingen, scherpe bochten, lintbebouwing en buurtschappen, en utilitaire fietsroutes zoals school-thuisroutes en routes van en naar sportaccommodaties. 
  • Verlichting op deze locaties wordt uitsluitend overwogen wanneer andere mogelijkheden (zoals vormgeving van de weg en markering) niet voldoende verkeersveiligheid bieden. Eventuele verlichting zal een oriënterend karakter hebben.
  • Veilig rijden in het donker is mogelijk door goede markering zoals bijgevoegd filmpje van de provincie Overijssel. Zwartewaterland verlicht nieuwe situaties op doorgaande wegen ook op deze wijze. De provincie zal in komende jaren verlichting langs provinciale wegen nog verder saneren waar mogelijk, in afstemming met het gemeentelijk beleid.
  • In principe plaatst de gemeente in het buitengebied geen verlichting om reden van sociale veiligheid. Bij onvoldoende sociale controle, is de gemeente van mening dat verlichting de weg niet veiliger maakt terwijl sommige weggebruikers wel die indruk kunnen krijgen (′schijnveiligheid′). 
  • De gemeente heeft de voorkeur separaat aan de rijbaan gelegen fietspaden te verlichten in plaats van de rijbaan zelf te verlichten.
  • Er wordt in principe geen openbare verlichting (bij)geplaatst. In sommige gevallen zal oude verlichting niet worden vervangen, bijvoorbeeld omdat de lantaarnpalen geen wezenlijke bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid. Dit ondersteunt het streven naar donkerte.

buitengebied mastenbroek onverlicht wegdek t splitsing zwartewaterland mastenbroek

Foto 1: In het buitengebied verlicht de gemeente zo min mogelijk. De berm en verloop van de weg wordt aangegeven met reflecterende belijning (markering). (locatie: Oude Wetering Mastenbroek)

Foto 2: In het buitengebied verlicht de gemeente T-splitsingen met een enkele mast en waar nodig een reflecterend schrikhek en belijning om de weggebruiker te attenderen op de splitsing. (locatie: Kerkwetering/ Nieuwe Wetering in Mastenbroek)

uitzondering verlichting kruising zwartewaterland nieuwe wetering groenesteeg

Foto: Deze gevaarlijke kruising is een uitzondering: er wordt met meerdere lantaarnpalen verlicht. Ook wordt reflecterende belijning en een schrikhek ingezet. (Locatie: Nieuwe Wetering / Groenesteeg in Mastenbroek).